Συνέντευξη με τον καταξιωμένο Ελληνοϊταλό σκηνοθέτη Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλο

Το News&Life σας παρουσιάζει μία ακόμη ξεχωριστή συνέντευξη με τον καταξιωμένο σκηνοθέτη Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλο που σίγουρα θα την βρείτε ενδιαφέρουσα.

Αλεσάντρο, καταρχάς να πούμε ότι είναι τιμή μας να σε φιλοξενούμε στο News and Life.

Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση Μελέτη, οι συνεντεύξεις και συζητήσεις μαζί σου είναι πάντα πολύ ενδιαφέρουσες.

Πες μας μερικά πράγματα για το που μεγάλωσες και ποια ήταν τα πρώτα σου ερεθίσματα;

Γεννήθηκα στην Σαρδηνία, στην Ιταλία, και μεγάλωσα στην Πάτρα, κρατώντας πάντα επαφή με την Ιταλία. Όσον αφορά τα καλλιτεχνικά ερεθίσματα, ήταν πολλά και από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου, καθώς η μητέρα μου και όλη η οικογένειά της στην Ιταλία ήταν καλλιτέχνες. Από τις πρώτες εικόνες που τη θυμάμαι είναι με ένα πινέλο στο χέρι, και αργότερα με στυλό και πολλά χαρτιά. Το ίδιο και περισσότερο η γιαγιά μου, αυτή μάλιστα ήταν «Ο καλλιτέχνης» της οικογένειας, καθώς οτιδήποτε έπιαναν τα χέρια της γινόταν χρυσό. Ωστόσο την μεγαλύτερη επιρροή μου την άσκησε ο θείος μου, καθώς από μικρό με έμαθε τα βασικά της φωτογραφίας και με εισήγαγε με έναν όμορφο και διασκεδαστικό τρόπο σε αυτή, δίχως πίεση ή πρέπει. Απλά μου μετάδωσε το πάθος του για τη φωτογραφία και τη ζωή.

Ήθελες από πάντα να ασχοληθείς με την τέχνη και τον κινηματογράφο;

Όχι, ούτε που το είχα φανταστεί μέχρι τα τριάντα μου! Για πολύ καιρό ασχολιόμουν όπως κατάλαβες με τη φωτογραφία. Ώσπου να τελειώσω το σχολείο ήταν ένα χόμπι. Μετά στο πανεπιστήμιο μπήκα στη φωτογραφική ομάδα, και εκεί άρχισε να «σοβαρεύει» το πράγμα, καθώς αφιέρωνα πολλές ώρες, κάναμε εκθέσεις, διδασκαλία, και γενικά το καλλιέργησα για αρκετά χρόνια. Κάποια στιγμή όμως, και μέσω κάποιων γνωριμιών που έκανα με άτομα που έκαναν ταινίες μικρού μήκους, ένιωσα την ανάγκη να «επεκτείνω» τη φωτογραφία, βάζοντας κίνηση και ήχο στα κάδρα μου. Αργότερα συνειδητοποίησα πως και όταν έκανα φωτογραφία, η αφήγηση ιστοριών ήταν αυτή που με συνάρπαζε. Ωστόσο σε μια φωτογραφία έχει περιορισμούς η ιστορία που μπορείς να πεις. Αυτό βέβαια το βλέπουμε συχνά στον κιν/φο, να φτάνουν δηλαδή εκεί κάποιοι μέσω άλλων τεχνών, ίσως γιατί είναι η εξ ορισμού «τέχνη όλων των τεχνών», καθώς μπορεί πραγματικά να τις περικλείσει όλες.  

Μίλησέ μας για τις ταινίες σου και τις δουλειές που εσύ θεωρείς σημαντικές.

Όλες οι δουλειές είναι σημαντικές, γιατί κάθε μία αποτελεί ένα σκαλοπάτι για να «ανέβεις» λίγο, να βελτιωθείς, και να κάνεις λίγο «καλύτερα» την επόμενη. Οπότε θα μιλήσω για τις δύο τελευταίες, που θεωρώ τις πιο άρτιες έως τώρα. «Οι Κόρες του Χάους», η ιστορία της μεγάλης θεατρίνας Κυβέλης και της οικογένειάς της, ήταν η πιο πολύπλοκη σεναριακά που έχω γράψει και γυρίσει, ενώ πέτυχε τελικά και το «στοίχημα», καθώς πρόκειται για μια ταινία docufiction – όπου παίζεις ανάμεσα στη μυθοπλασία και το ντοκιμαντέρ – ένα είδος δύσκολο και ενίοτε «άβολο» για τον θεατή. Και το βραβείο Πιραντέλο που έλαβε από το ομώνυμο ίδρυμα της Ιταλίας ήταν μια πολύ μεγάλη τιμή για μένα και τους συνεργάτες μου. Η άλλη είναι το «Rainy Days – Μέρες Βροχής» που μάλιστα έχει πρεμιέρα σε λίγες μέρες, και πιο συγκεκριμένα στις 13/11 στον κιν/φο Studio new star cinema. Πρόκειται για την πιο μεγάλη παραγωγή που έχω κάνει έως τώρα, και η πρόκληση ήταν να αφηγηθώ την ιστορία ενός νεοάστεγου δίχως να πέσω σε κοινοτυπίες και εύκολες εκμαιεύσεις συναισθήματος, αλλά να αφήσω την εικόνα και όλα τα επιμέρους στοιχεία της ταινίας – που αποδόθηκαν άψογα από όλους τους συνεργάτες – να «μιλήσουν» με έναν τρόπο που θα άρμοζε στο ευαίσθητο αυτό θέμα.

Όπως μας είπες πριν, ανέκαθεν είσαι μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας. Ποιες είναι οι διαφορές των 2 χωρών όσον αφορά την τέχνη και την σκηνοθεσία;

Ωραία  ερώτηση, και δύσκολη θα έλεγα! Στην τέχνη γενικά, ανάμεσα στα πολλά που θα μπορούσαν να ειπωθούν, ένα στοιχείο μου έρχεται έντονα στο νου: είναι οι διαφορετικές βάσεις και επιρροές που έχει ένας καλλιτέχνης. Ενώ η Ιταλία έζησε έντονα την Αναγέννηση, κάτι που προφανώς έχει διαποτίσει πολύ την κουλτούρα της χώρας, και επηρεάζει έμμεσα ή άμεσα ακόμα και σήμερα τους περισσότερους, εδώ δεν πέρασε. Αντίστοιχα στην Ελλάδα είναι φανερή η επιρροή της τουρκοκρατίας και γενικά της ανατολικής κουλτούρας. Όσον αφορά τη σκηνοθεσία, η βασική διαφορά είναι στο ότι η Ιταλία ανέκαθεν θεωρείτο «σχολή» στον κινηματογράφο, ενώ εδώ, αν και κατά καιρούς βγαίνουν εξαιρετικές δουλειές, απέχουμε πολύ ακόμα από το να θεωρηθούμε σχολή».

Έχεις δημιουργήσει ένα πολλά υποσχόμενο εργαστήρι κινηματογράφου. Μίλησέ μας γι αυτό το εγχείρημα.

Από χρόνια, συμμετέχοντας σε διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα για τον κινηματογράφο, είχα την σκέψη να κάνω κάτι δικό μου. Πάντα πίστευα ότι για να προχωράς σε μια τέχνη, πρέπει κάποια στιγμή να αρχίσεις και εσύ να δίνεις στους άλλους, όπως πήρες από άλλους στα πρώτα σου βήματα. Πέρσι ωρίμασαν οι συνθήκες και έτσι ξεκίνησα το εγχείρημα, με τη στήριξη κάποιων συνεργατών όπως ο Ηλίας Φλωράκης, τους οποίους γνωρίζω χρόνια, μέσα από διάφορες δουλειές μας. Ο κύριος στόχος του A-Z Filmmaking Lab είναι να διδάξει θεωρητικά και πρακτικά πως φτιάχνεται μια ταινία, μέσα σε σύντομο σχετικά διάστημα. Οι δευτερεύοντες στόχοι είναι πολλοί, και είναι κοινοί με τους στόχους όλων όσων χρησιμοποιούν την τέχνη ως ένα όχημα εξερεύνησης του γύρω κόσμου τους και του εαυτού τους, ώστε να δώσουν τη δική τους άποψη και οπτική γωνία στον κόσμο, και τελικά να ωφεληθούν και οι ίδιοι και να πάνε παρακάτω, σχεδιάζοντας το επόμενο έργο τους. Σίγουρα μπορεί να δράσει σαν μια καλή αρχή και μια πρόγευση, για όσους ξεκινούν τώρα αυτό το ταξίδι στον κόσμο του κινηματογράφου, αλλά λειτουργεί εξίσου καλά και για όσους θέλουν να γνωρίσουν παραπέρα ή να εξερευνήσουν ένα ή περισσότερα κομμάτια ή πόστα της διαδικασίας δημιουργίας μιας ταινίας, δίχως να έχουν απαραίτητα σκηνοθετικές βλέψεις.Με άλλα λόγια δεν είναι μόνο για σκηνοθέτες, αλλά για οποιονδήποτε αγαπά τον κινηματογράφο, το θεωρητικό του κομμάτι και τα γυρίσματα!

Πώς βλέπεις την κατάσταση στην Ελλάδα; Γίνονται καλές ταινίες;

Δύσκολο να απαντήσω με ένα ναι ή ένα όχι εδώ, καθώς κάθε ταινία είναι μοναδική περίπτωση. Ωστόσο θα πω αυτό που λέγεται ολοένα και περισσότερο, ότι η νέα γενιά κινηματογραφιστών είναι πολύ ελπιδοφόρα, καθώς έχει αφήσει πίσω της την εσωστρέφεια που είχε παλαιότερα το ελληνικό σινεμά, χάρη και στην νέα τεχνολογία και τους νέους τρόπους επικοινωνίας. Και φαίνεται ότι ίσως πλέον καταλαβαίνουμε ότι δεν μπορούμε – και δεν έχει νόημα – να ανταγωνιστούμε τις μεγάλες ξένες παραγωγές και το στυλ που αυτές πρεσβεύουν, και πως ούτως ή άλλως είναι πιο ενδιαφέρον να εξερευνήσουμε δικά μας στοιχεία και εικόνες και καταστάσεις σε εμάς πιο οικίες. Είναι αυτό που έλεγα πριν για «σχολές». Όταν ξέρεις ποιος είσαι και τι ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία σου, τότε είναι πιο εύκολο σιγά-σιγά να αρχίσεις να χτίζεις «σχολή» με τον κινηματογράφο σου. Αυτό βέβαια είναι κάτι πιο πλατύ από τον κινηματογράφο, αφορά όλες τις τέχνες και γενικότερα την εκάστοτε κοινωνία και το έθνος.

Τί πρέπει να αλλάξει κατά την γνώμη σου για να έρθουν μεγάλες παραγωγές;

Αυτό για μένα έχει να κάνει πρωτίστως με την οργάνωση της χώρας. Οι μεγάλες παραγωγές, με τα χιλιάδες άτομα που εμπλέκονται συνολικά σε αυτές, και τα εκατομμύρια που διαχειρίζονται, δεν μπορούν να ρισκάρουν τα χρήματα και το χρόνο τους σε μια ακριβή και αργοκίνητη αγορά και Δημόσιο, που όχι μόνο δεν τους δίνουν κίνητρα, αλλά και, άθελά τους, συχνά κάνουν ότι μπορούν για να δυσκολέψουν το έργο τους. Χρόνια ακούμε για διευκόλυνση των ξένων παραγωγών και παροχή κινήτρων, αλλά δεν είμαι σίγουρος πότε θα αρχίσουν αυτά να ισχύουν.

Υπάρχουν κίνητρα για νέους σκηνοθέτες σήμερα;

Αν μιλάμε για οικονομικά κίνητρα και επιδοτήσεις, είναι δύσκολα τα πράγματα. Αν ως κίνητρα εννοούμε τα ερεθίσματα και τους λόγους για τους οποίος κάποιος θα κάνει μια ταινία, νομίζω ότι αυτά είναι πάμπολλα. Και στην Ελλάδα και διεθνώς ζούμε σε μία πολύ μεταβατική κατάσταση, κοινωνικά και ιδεολογικά, πράγμα που παρέχει πολύ τροφή για σκέψη και υλικό για ταινίες. Αυτό, σε συνδυασμό με τον «εκδημοκρατισμό» του μέσου, λόγω της δυνατότητας που προσφέρει η ψηφιακή τεχνολογία για πιο οικονομικές παραγωγές, καθιστά πρόσφορο το έδαφος για να γίνονται ενδιαφέρουσες ταινίες.

Θα θέλαμε κλείνοντας να δώσεις ένα μήνυμα στα νέα παιδιά που θα ήθελαν να ασχοληθούν με τον κινηματογράφο.

Θα έλεγα να κυνηγούν τους στόχους τους και τα όνειρά τους, όσο και ιδιαίτερα ή μικρά ή μεγάλα και να είναι αυτά. Ζούμε σε εποχές που δεν είναι εύκολο να ονειρεύεσαι, και που η αδράνεια συχνά κερδίζει τη δράση. Ωστόσο θα έλεγα να τολμήσουν, σίγουρα αξίζει τουλάχιστο να το προσπαθούμε, και να απολαμβάνουμε το ταξίδι, που τελικά είναι αυτό που έχει σημασία, ανεξάρτητα με το τελικό αποτέλεσμα. Και αν το πρώτο ταξίδι ενδεχομένως «αποτύχει», αν υπάρχει τέτοια λέξη στις τέχνες, είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσει το καλύτερο διαβατήριο και επένδυση για το επόμενο ταξίδι.

Αλεσάντρο σ’ευχαριστούμε ειλικρινά γι’αυτή την μοναδική συνέντευξη και ανυπομονούμε να απολαύσουμε μία από τις επόμενες ταινίες σου.

Και γω ευχαριστώ γι’αυτή την συζήτηση και μετά χαράς να προσκαλέσω όλη την ομάδα σε μία από τις επόμενες δουλειές μου.