Καυτές ημερομηνίες για την αξιολόγηση

Οποιος θεωρεί ότι η κρίση και οι τριγμοί στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχουν παρέλθει ή -έστω- έχουν περιοριστεί πλανάται πλάνην οικτράν. Καμία από τις παραμέτρους που οδήγησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση σε κρίση -οικονομική, πολιτική και κοινωνική- δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης.

Το αποτέλεσμα της βρετανικής κάλπης και το Brexit απέδειξαν περίτρανα πόσο ευάλωτη και εύθραυστη είναι τώρα ακόμα κι αυτή η συνοχή της Ευρωζώνης και της Ε.Ε.

Οι ΗΠΑ, ο κατά τεκμήριο ισχυρότερος σύμμαχος της Ευρώπης, έχουν εμπλακεί στην πιο ταραχώδη εκλογική αναμέτρηση της σύγχρονης ιστορίας τους. Η Ρωσία αναζητεί θέση στη διεθνή σκακιέρα και κατά καιρούς αλλάζει στάση απέναντι σε γείτονες, φίλους και εχθρούς ακόμα και δύο φορές σε μία σεζόν (παράδειγμα Τουρκίας), ενώ η τελευταία βρίσκεται σε πρωτοφανή αναταραχή με τρομερές αλλαγές στην πολιτική της σκηνή και παράλληλα στο στόχαστρο τρομοκρατικών επιθέσεων.

Όσον αφορά στα ελληνικά δεδομένα, υπάρχουν αρκετές ημερομηνίες-σταθμοί στην όλη προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας και εξόδου από το τέλμα της κρίσης. Εντός Σεπτεμβρίου, η ελληνική κυβέρνηση καλείται να «κερδίσει» τον χαμένο χρόνο, υλοποιώντας τα προαπαιτούμενα για τα 2,8 δισ. ευρώ, να αποφύγει πιέσεις για νέα μέτρα, αλλά και να διαχειριστεί πολιτικά το θέμα ΕΛΣΤΑΤ που έχει πυροδοτήσει την αντίδραση της ΕΕ, αλλά και του ΔΝΤ.

Παράλληλα, θα πρέπει να ετοιμαστεί για τις πρωθυπουργικές εξαγγελίες στη ΔΕΘ που θα γίνουν μόλις 2 εικοσιτετράωρα πριν την επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα.

Ως κυριότερα ωρόσημα θεωρούνται το Eurogroup της 9ης Σεπτεμβρίου, η επόμενη προγραμματισμένη συνεδρίαση της ΕΚΤ και η έναρξη της διαδικασίας για τη δεύτερη αξιολόγηση, που χρονικά προσδιορίζεται για τις πρώτες ημέρες του Οκτωβρίου. Επί του πρακτέου, λοιπόν, το πολιτικο-οικονομικό καλεντάρι των επόμενων εβδομάδων και μηνών με έντονο το ελληνικό ενδιαφέρον έχει ως εξής:

-4 Σεπτεμβρίου
Επαναληπτικός γύρος 18/9
Εκλογές για την ανάδειξη τοπικών κυβερνήσεων στα γερμανικά κρατίδια Μεκλεμβούργου – Δυτικής Πομερανίας και Βερολίνου. Οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις θα προσφέρουν ενδείξεις για το αν το λαϊκιστικό ρεύμα κατά των μεταναστών και γενικότερα το ευρωσκεπτικιστικό στοιχείο μπορεί να ανθήσει περαιτέρω στη Γερμανία. Η αντιπολίτευση έχει επικεντρώσει την πολιτική της κατά της Ανγκελα Μέρκελ κατηγορώντας την για τους χειρισμούς της κατά την τρέχουσα κρίση των προσφύγων. Στα κρατίδια αυτά οι προοπτικές του AfD είναι καλές. Καλύτερα δείχνουν τα πράγματα στη βαλτική ακτή του Μεκλεμβούργου – Δυτικής Πομερανίας, αφού το κρατίδιο περιλαμβάνεται στην εκλογική περιφέρεια της ίδιας της κυρίας Μέρκελ. Το AfD μπορεί επίσης να κερδίσει και την Πολιτεία του Βερολίνου.

-7 Σεπτεμβρίου
Πληρωμή δόσης 299 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ

-8 Σεπτεμβρίου
Συνεδρίαση της ΕΚΤ
Δεν αναμένεται κάποια αλλαγή στη νομισματική πολιτική. Δεν είναι όμως αυτό το ζητούμενο, αλλά το κατά πόσο ο Μάριο Ντράγκι θα δώσει και πάλι στοιχεία για την πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας. Ειδικότερα για την Ελλάδα, το ζητούμενο είναι ο διοικητής της ΕΚΤ να προσδιορίσει τον χρόνο στον οποίο θα γίνουν αποδεκτά τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρο, αφού πια ήδη με την αποκατάσταση του waiver μειώθηκε αισθητά ο δανεισμός των τραπεζών μας από τον ELA. Εξάλλου το πότε ακριβώς θα ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ θα παίξει βασικό ρόλο και στο ζήτημα του χρέους. Ο κ. Ντράγκι πάντως έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα δεχτεί ελληνικά ομόλογα πριν από την έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, η οποία είναι προγραμματισμένη για τις αρχές Οκτωβρίου. Αν η Ελλάδα χάσει το ραντεβού της 9ης Σεπτεμβρίου, τότε οι επόμενες συνεδριάσεις της ΕΚΤ είναι προγραμματισμένες για τις 22 Σεπτεμβρίου (συνεδριάζει το Γενικό Συμβούλιο της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη), τις 5 Οκτωβρίου (συνεδριάζει η ΕΚΤ για μη νομισματικά θέματα) και ουσιαστικά ξανά για νομισματικά θέματα και πολιτικές στις 20 Οκτωβρίου!

-9 Σεπτεμβρίου
Τακτικό Eurogroup
Το Eurogroup θα εστιάσει σε τρία βασικά ζητήματα όσον αφορά στην ελληνική υπόθεση: στην υποδόση των 2,8 δισ. ευρώ που θα πρέπει να εκταμιευτεί στα τέλη Σεπτεμβρίου, στο να καταλήξει σε ένα σαφές χρονοδιάγραμμα κινήσεων για το χρέος και στην προετοιμασία της δεύτερης αξιολόγησης που θα ξεκινήσει αρχές Οκτωβρίου 2016.

-10 Σεπτεμβρίου
Ομιλία πρωθυπουργού στη ΔΕΘ

-11 Σεπτεμβρίου
Εθνικές εκλογές στην Κροατία
Οι Κροάτες θα ψηφίσουν για δεύτερη φορά σε λιγότερο από έναν χρόνο, καθώς μετά τις εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου (2015) προέκυψε μια ασταθής κυβερνητική συμμαχία, η οποία εντέλει κατέρρευσε τον Ιούνιο. Με τους Σοσιαλδημοκράτες να προηγούνται στις δημοσκοπήσεις, η επόμενη κυβέρνηση θα επιδιώξει να μειώσει το έλλειμμα για δεύτερη χρονιά και να θέσει τις βάσεις ανάκαμψης και εξόδου της οικονομίας από τη σημερινή ύφεση.

-12 Σεπτεμβρίου
Επιστροφή των κλιμακίων των θεσμών στην Αθήνα

-13 Σεπτεμβρίου
Πόρισμα της επιστροφής Σοφών για τα εργασιακά

-18 Σεπτεμβρίου
Εκλογές στο ομόσπονδο κρατίδιο του Βερολίνου

-19 Σεπτεμβρίου
Πληρωμή δόσης 145 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ

-25 Σεπτεμβρίου
Περιφερειακές εκλογές στην Ισπανία,
Χώρα των Βάσκων
Κρίσιμες κάλπες, καθότι μετά από αυτές οι Βάσκοι εθνικιστές κατά πάσα πιθανότητα θα επιστρέψουν στη Μαδρίτη και στην κεντρική πολιτική σκηνή με αιτήματα για περισσότερα χρήματα και περαιτέρω ενίσχυση της τοπικής εξουσίας προκειμένου να μην επιμείνουν στην κατεύθυνση της εθνικής διαίρεσης και της αυτονομιστικής δράσης. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει συντεταγμένη και ισχυρή κεντρική κυβέρνηση για να απαντήσει σε οποιοδήποτε αίτημα. Πάντως οι προβλέψεις θέλουν το εθνικιστικό κόμμα των Βάσκων να παραμένει το μεγαλύτερο στην περιοχή, ενώ το κίνημα των Podemos πιθανότατα θα διεκδικήσει την τρίτη θέση, λαμβάνοντας ψήφους τόσο από την Αυτονομιστική Αριστερά όσο και από τους σοσιαλιστές.

-29 Σεπτεμβρίου
Σύνοδος του EuroWorkingGroup που θα προετοιμάσει την υπουργική Σύνοδο της 10ης Οκτωβρίου

-30 Σεπτεμβρίου
Αποστολή στοιχείων για το έλλειμμα και το χρέος Σεπτεμβρίου στη Eurostat

-2 Οκτωβρίου
Δημοψήφισμα στην Ιταλία
Ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι έχει βάλει στόχο να περάσει τις συνταγματικές αλλαγές που επιθυμεί και, ως εκ τούτου, έχει προσδώσει στο δημοψήφισμα της 2ας Οκτωβρίου χαρακτήρα ψήφου εμπιστοσύνης προς τον ίδιο. Στόχος του, να περάσει η πιο φιλόδοξη αναμόρφωση των τελευταίων δεκαετιών με μείωση του αριθμού των γερουσιαστών κατά 2/3. Η τελευταία δημοσκόπηση της Euromedia έδειξε ότι το 35% των Ιταλών είναι αντίθετο με το σχέδιο Ρέντσι, το 29% υπέρ της συνταγματικής αναθεώρησης, ενώ το 18% δηλώνει αναποφάσιστο. Ο ίδιος ο Ρέντσι πάντως έχει δεσμευτεί να παραιτηθεί σε περίπτωση ήττας, μια κίνηση που θα μπορούσε να ωφελήσει το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, που με τη σειρά του υποστηρίζει ένα δημοψήφισμα για τη συμμετοχή της Ιταλίας στο ευρώ, πιέζοντας για ένα ιταλικό exit…

-2 Οκτωβρίου
Επανάληψη προεδρικών εκλογών στην Αυστρία
To ευρωσκεπτικιστικό ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας της Αυστρίας θα έχει άλλη μία ευκαιρία να εκλέξει αντιπρόσωπό του στο ανώτατο αξίωμα της χώρας μετά τη δικαστική ακύρωση των προεδρικών εκλογών της 22ας Μαΐου. Ενώ το Κόμμα της Ελευθερίας εμφανίζεται θεωρητικά πολύ μπροστά από τα παραδοσιακά κόμματα σε εθνικό επίπεδο, οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να δείχνουν την προεδρική εκλογή ισόπαλη. Ιδωμεν…

-2 Οκτωβρίου
Δημοψήφισμα στην Ουγγαρία
Ο πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν καλεί τους πολίτες της χώρας του σε ψηφοφορία για το αν η Ε.Ε. θα μπορεί να διατάξει την Ουγγαρία να αποδεχτεί την επίλυση του Μεταναστευτικού χωρίς τη συγκατάθεση του Κοινοβουλίου της. Ο Ορμπαν αντιτίθεται σχεδόν σε κάθε σχέδιο της Ε.Ε. για τη μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο σε όλο το μπλοκ, αλλά έχει ελάχιστες προοπτικές για την ανατροπή μιας ενιαίας πρωτοβουλίας από το σύνολο των μελών της Ε.Ε. Μπορεί όμως κάλλιστα να αποστασιοποιηθεί και να σιγοντάρει έτι περαιτέρω το αντιευρωπαϊκό ρεύμα στην Ε.Ε.

-2 και 9 Οκτωβρίου
Περιφερειακές εκλογές στην Τσεχία
Περιφερειακές εκλογές στη Δημοκρατία της Τσεχίας που θα δοκιμάσουν κατά πόσο ο πρωθυπουργός Μπόχουσλαβ Σομπότκα μπορεί να διατηρήσει τον έλεγχο ακόμα και μέσα στο ίδιο το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Ενα «φτωχό» εκλογικό αποτέλεσμα θα μπορούσε να αναβιώσει εσωτερικές έριδες και να πυροδοτήσει τις προσπάθειες εκείνων -πολλών τώρα πια- που επιδιώκουν να εκδιώξουν τον κ. Σομπότκα και να δώσουν το πηδάλιο της χώρας στο ευρωσκεπτικιστικό κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών. Επί της ουσίας και μέχρι σήμερα το κόμμα του κ. Σομπότκα είναι πίσω στις μετρήσεις από το κόμμα ΑΝΟ του σημερινού -και δισεκατομμυριούχου- υπουργού των Οικονομικών Αντρέι Μπάμπις. Ο υπουργός αντιτίθεται σφόδρα στην προοπτική αυξημένης ενσωμάτωσης της χώρας στην Ε.Ε., πολύ δε περισσότερο σε μια ενδεχόμενη ένταξη της Τσεχίας στη ζώνη του ευρώ.

-9 Οκτωβρίου
Βουλευτικές εκλογές στη Λιθουανία
Η κάλπη θα μπορούσε να φέρει σε θέση ισχύος τα λαϊκιστικά κόμματα των… Λιθουανών Χωρικών (Lithuanian Peasants) και της Πράσινης Ενωσης. Μια πιθανή συνεργασία τους ενδεχομένως βγάζει αριθμητικά μια κυβέρνηση συνασπισμού. Το κυβερνών κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών βρίσκεται μεν ακόμα μπροστά στις δημοσκοπήσεις, αλλά πίσω του έρχονται με φόρα -και πλέον δεν απέχουν πολύ- τα λαϊκίιστικά κόμματα…

-Αρχές Οκτωβρίου 2016
Eκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και έναρξη της δεύτερης αξιολόγησης

Αρχές Οκτωβρίου του 2016 θα υποβληθεί η έκθεση του ΔΝΤ, η οποία σχεδόν σίγουρα θα αναφέρει ότι μόνο με μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων στο 1,5%-2% (από 3% plus) θα καταστεί βιώσιμο το χρέος. Βέβαιο θεωρείται ότι το ΔΝΤ υπό την παρούσα μορφή της πρότασης για τη βιωσιμότητα του χρέους που συμφωνήθηκε στην Ε.Ε. δεν θα δώσει το πράσινο φως χωρίς περαιτέρω δομικές αλλαγές. Το βασικό ζήτημα είναι να υπάρξει επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων. Το όλο θέμα επικεντρώνεται σε δάνεια ύψους 110 δισ. που έχει πάρει η χώρα μας. Με βάση τα σημερινά δεδομένα, ο ESM δανείζει την Ελλάδα προς 0,80% αλλά δανείζεται από τις αγορές κατά μέσο όρο με πάνω από 1,65% στις μακροπρόθεσμες περιόδους. Αν λοιπόν ο ESM βγει στις αγορές και ζητήσει κεφάλαια ώστε να αναδιαρθρώσει το ελληνικό χρέος, οι αγορές θα ανεβάσουν περαιτέρω το κόστος δανεισμού. Μια τέτοια εξέλιξη θα επιβαρύνει τον ESM και βεβαίως τα κράτη που τον χρηματοδοτούν. Σήμερα τo κεφάλαιο του ESM είναι 80,55 δισ. και με τη μόχλευση φτάνει τα 624 δισ. ευρώ! Για να μπορέσει λοιπόν να υπάρξει επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των ελληνικών ομολόγων κατά 5-6 χρόνια θα πρέπει να βρεθεί μια φόρμουλα ώστε να μην αυξηθεί το κόστος δανεισμού του ESM, το οποίο σε απόλυτους αριθμούς σχεδιάζει να αγοράσει 14 δισ. από τα συνολικά 21 του δανείου του ΔΝΤ προς τη χώρα μας.